Teoria społeczeństwa i problemów społecznych

Opis:

Teoria społeczeństwa i problemów społecznych to kurs zapoznający studentów i studentki z podstawowymi koncepcjami z zakresu socjologii oraz pokrewnych nauk społecznych (nauki o polityce publicznej, antropologii kulturowej, nauk politycznych, nauk o zarządzaniu). Kurs szczególnie skoncentrowany jest wokół teoretycznego ujęcia kwestii uznawanych przez społeczeństwa za problemy, a także tego jak społeczeństwa owym problemom zapobiegają, rozwiązują je, zarządzają nimi, zwalczają je lub ignorują.

Celem kursu jest zapoznanie studentów i studentek z podstawową terminologią nauk społecznych oraz nauczenie krytycznej lektury tekstów z zakresu nauk społecznych.

 

Tematy wykładów:

1. Wprowadzenie: sprawy organizacyjne, teoria, nauki społeczne
2. Natura człowieka, naturalny stan społeczeństwa
3. Nowoczesne społeczeństwo?
4. Kultura: symbole i fikcja
5. Grupy społeczne: od rodziny do narodu
6. Sieci społeczne
7. Zróżnicowanie, konflikt i integracja
8. Przebieg życia: od narodzin do śmierci
9. Praca
10. Normy, dewiacje i kontrola społeczna
11. Skąd biorą się problemy społeczne?
12. Upadek cywilizacji i problemy globalne
13. Polityki publiczne
14. Problemy społeczne współczesnej Polski
15. Podsumowanie: jak działają nauki o społeczeństwie

 

Wytyczne dla reakcji z lektu dostępne są TUTAJ.

 

Tematy ćwiczeń i lektury:

I. Zjawiska i procesy społeczne; przedmiot socjologicznego opisu i teoretycznej interpretacji; zadania i funkcje socjologii, cz. 1

 

1. Ziółkowski, Marek. 2006. Teoria socjologiczna początku XXI wieku. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wyb. i opr.). Współczesne teorie socjologiczne, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 15-31.

 

II. Zjawiska i procesy społeczne; przedmiot socjologicznego opisu i teoretycznej interpretacji; zadania i funkcje socjologii, cz. 2

 

2. Giddens, Anthony. 2004. Co to jest socjologia? W: A. Giddens, Socjologia. Warszawa: PWN, s. 26-43.

3. Napiórkowski, Marcin. 2019. Kawowa typologia pokoleń. W: M. Napiórkowski, Kod kapitalizmu: Jak Gwiezdne wojny, Coca-Cola i Leo Messi kierują twoim życiem. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

 

Literatura uzupełniająca:

Szacki, Jerzy. 2000. Przedsocjologiczna myśl społeczna. W: Encyklopedia Socjologii, t. 3. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 232-238.

 

III. Ład społeczny, system normatywny, dewiacje i kontrola społeczna, cz. 1

 

4. Berger, Peter i Thomas Luckmann. 2010. Społeczne tworzenie rzeczywistości, cz. II: Społeczeństwo jako rzeczywistość obiektywna, roz. 1, Instytucjonalizm. Warszawa: PIW, s. 69-136.

 

Literatura uzupełniająca:

Harari, Yuval Noah. 2015. What explains the rise of Humans?. TEDGlobalLondon.

 

IV. Kultura, rozwój i zmiana społeczna

 

5. Benedyktowicz, Zbigniew. 1988. Symbol w etnografii. Polska Sztuka Ludowa – Konteksty, 42(3), s. 145-148.

6. Turner, Victor. 2004. Badania nad symbolami. W: M. Kempny, E. Nowicka (wyb.). Badanie kultury: Elementy teorii antropologicznej, Warszawa: PWN, s. 89-105.

 

Literatura uzupełniająca:

Kłoskowska, Antonina. 2006. Kultura. W: P. Sztompka, M. Kucia (red.). Socjologia – lektury. Kraków: Znak, s. 288-298.

Tokarczuk, Olga. 2019. Czuły narrator: Przemowa noblowska. [LINK]

Sulima, Roch. 2000. Antropologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

 

V. Struktura społeczna i formy życia zbiorowego, cz. 1

7. Benedict, Anderson. 1997. Pojęcia i definicje. W: B. Anderson. Wspólnoty Wyobrażone. Kraków: Znak, s. 18-21.

8. Benedict, Anderson. 1997. Źródła świadomości narodowej . W: B. Anderson. Wspólnoty Wyobrażone. Kraków: Znak, s. 48-57

9. Benedict, Anderson. 1997. Patriotyzm a rasizm. W: B. Anderson. Wspólnoty Wyobrażone. Kraków: Znak, s. 141-152.

10. Janicka, Krystyna i Kazimierz M. Słomczyński. 2014. Struktura społeczna w Polsce: klasowy wymiar nierówności. Przegląd Socjologiczny 63(2), s. 55-72.

 

Literatura uzupełniająca:

Gdula, Maciej i Przemysław Sadura (2013) Klasowe zróżnicowanie stylów życia a stosunek do teatru. Instytut Studiów Zaawansowanych.

Lewicki, Mikołaj i Adrianna Drozdowicz. 2017. „Słoiki” i warszawiacy: klasowe wojny o warszawę. W: M. Gdula, M. Sutowski (red.). Klasy w Polsce: Teorie, dyskusje, badania, konteksty, s. 93-161.

 

VI. Struktura społeczna i formy życia zbiorowego, cz. 2

11. Sadowski, Ireneusz. 2018 . Rynek pracy czy sieci pracy? W: B. W. Mach, I. Sadowski (red.) „Ludzie w sieciach. Znaczenie otoczenia społecznego dla funkcjonowania jednostki”, Warszawa: ISP PAN, s. 109-131.

 

VII. Władza i panowanie

 

12. Weber, Max. 2006. Typy panowania. W: P. Sztompka, M. Kucia (red.). Socjologia – lektury. Kraków: Znak, s. 470-492.

13. Burdziej, Stanisław. 2016. Legitymizacja władzy a sprawiedliwość proceduralna. Studia Socjologiczne, 223(4), s. 167-199.

 

Literatura uzupełniająca:

Foucault, Michel. 2006. Trzy typy władzy. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wyb. i opr.). Współczesne teorie socjologiczne, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s.512-536.

Foucault, Michel. 2006. Wiedza i władza. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wyb. i opr.). Współczesne teorie socjologiczne, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s.537-544.

 

VIII. Konflikt społeczny

 

14. Dahrendorf, Ralf. 2006. Teoria konfliktu w społeczeństwie przemysłowym. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wyb. i opr.). Współczesne teorie socjologiczne, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 445-477.

15. Coser, Lewis A. 2006. Społeczne funkcje konfliktu. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wyb. i opr.). Współczesne teorie socjologiczne, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s.478-481.

 

IX. Ład społeczny, system normatywny, dewiacje i kontrola społeczna, cz. 2

 

16. Goffman, Erving. 2006. Porządek interakcyjny. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wyb. i opr.). Współczesne teorie socjologiczne, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 293-315.

 

Literatura uzupełniająca:

Cicourel, Aaron V. 2006. Procedury interpretacyjne i reguły normatywne w procesie negocjacji statusu i roli. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wyb. i opr.). Współczesne teorie socjologiczne, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 909-937.

 

X. Osobowość społeczna; instytucje i procesy socjalizacji

 

17. Beck, Ulrich. 2002. Indywiduacja, instytucjonalizacja i standaryzacja położeń życiowych i wzorów biografii. W: U. Beck. Społeczeństwo ryzyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 192-205.

18. Foucault, Michel. 1993. Panoptyzm. W: M. Foucault. Nadzorować i karać. Warszawa: Aletheia-Spacja, s.235-272.

 

Literatura uzupełniająca:

Ożug, Maciej. 2018. Życie w krzemowej klatce. Sztuka nowych mediów jako krytyczna analiza praktyk cyfrowego nadzoru.  Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

 

XI. Pojęcie problemu społecznego; sens empiryczny i teoretyczny

 

19. Becker, Howard S. (1966) Wstęp do książki „Problemy społeczne: Ujęcie współczesne” Becker H.S. (red.), John Wiley and Sons, Inc., New York, London Sydney.

20. Kwaśniewski, Jerzy. 2000. Patologia społeczna. W: Encyklopedia Socjologii, t. 3. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 88-96.

 

Literatura uzupełniająca:

Davies, Stephen. 2019. Anatomia paniki moralnej. Instytut Edukacji Ekonomicznej im. Ludwiga von Misesa.

Jędrzejczak, Helena. 2020. Koronawirus i panika moralna. Kultura Liberalna, 8(581).

 

XII. Socjologiczne badania i teoretyczne interpretacje problemów społecznych we współczesnej Polsce, cz. 1

 

21. Giddens, Anthony. 2004. Ubóstwo, opieka społeczna i wykluczenie społeczne. W: A. Giddens, Socjologia. Warszawa: PWN, s. 330-365.

22. Urbańska, Sylwia. 2010. Cała Polska liczy Eurosieroty: panika moralna i płeć w wykluczeniu oraz stygmatyzacji rodzin migrantów. Kultura i społeczeństwo, 54(3), s. 61-88.

 

XIII. Socjologiczne badania i teoretyczne interpretacje problemów społecznych we współczesnej Polsce, cz. 2

 

23. Jarosz, Maria. 2013. Ludzie i instytucje. Samobójstwa jako wskaźnik dezintegracji społecznej. W: M. Jarosz (red.). Instytucje: konflikty i dysfunkcje. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 298-329.

24. Wieczorek, Łukasz, Janusz Sierosławski, Katarzyna Dąbrowska. 2018. Zmiany w używaniu i dostępność przetworów konopi wśród młodzieży w okresie dwóch dekad. Sytuacja w Polsce na tle wybranych krajów europejskich. Alcohol & Drug Addiction, 31(1), s. 49-64.

25. Gately, Iain. 2012. Kulturowa historia alkoholu. Warszawa: Aletheia, s. X-Y.

 

Literatura uzupełniająca:

Frąckowiak, Maciej,  Marek Motyka. 2015. Charakterystyka problemów społecznych związanych z nadużywaniem alkoholu. Hygeia, 50(2), s. 314-322.

 

XIV. Wiedza socjologiczna a praktyka społeczna

 

26. Burawoy, Michael. 2009. O socjologię publiczną. W: A. Manterys, J. Mucha (red.). Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Kraków: Nomos, s. 525-561.

 

Literatura uzupełniająca:

Ostaszewski, Paweł. 2018. Kryminologia publiczna. W: E. Drzazga, M. Grzyb (red.). Nowe kierunki w kryminologii. Warszawa: Scholar, s. 179-188.

 

XV. KOLOKWIUM!